Bu terimler ve deyimler genellikle; çocukluğumda Aksaray’da duyduğum ve bizzat kullandığım terimlerdir.

Adana yöresiyle ortak özellikler taşıyan bu sözcükleri büyüklerimiz halen kullanırlar.

Peşkir /Havlu

Adamı kinkdirme/ Adamı kızdırma

Dölek dur/Doğru dur             

Bibi /Hala   

Döşşek /Yatak

Piron /Çatal

Sırkıt/ Sızdır               

Gayma /Para    

Carı/ Çabuk

Tomofil……Araba   

Zembelek…..Kapıkolu

Panga…Banka                

Çerletmek…  Üzmek

Cakırdamak..Gevezelik   

Acer………Yeni

Çemkirmek..Bağırmak    

Zınarmak…Caymak

Palayış…….Kevgir           

Ayakyolu…Tuvalet

Başefendi….Müdür         

 Guşane…….Tencere

Aşene………Mutfak         

 Vızıldak……..Topaç

Urba………..Elbise            

İşlik………..Gömlek

 Mapus…..Mahkum         

 Cara…Sigara

Cızırdamak…Ağlamak..

Seme………Salak              

Olçum…..Şimarık

Cücük..Civciv                    

Palli….Köpek yavrusu

 Çatal…….Küp                   

Bocut..Testi

Helke……Kova                   

Hereni….Kazan

 Çimmek..Yüzmek               

Çödürmek..İşemek

 Cıvdırmak..Çıldırmak        

 Herif…..Koca

Kupa……Bardak                   

Hedaye……..Hediye

Ceyran..Elektrik                    

Velesbit…Bisiklet

Yarenlik……Sohbet              

Kingirdemek..Gülmek

Çömçe…..Kepçe

Çıdırgı….İnce odun parçaları.

Sıracalı…Hastalıklı                   

Gidişmek…Kaşınmak

Sekte……Tabure                  

Gada……Dert

Entari…….Elbise                  

Sokranma..İsteksizlik

Parpılama…Azarlama         

Ellam……Herhalde

Sıracalı..İşe yaramaz          

Sıdalanma….Nazlanma

Tırkınlı…..Hastalıklı            

Mefta…...Cenaze

Dıkmak…Sokmak                

Günaşık…. .Ayçekirdeği

Zahra…Buğday                   

 Kelem….Kavun

Hamam damı…Banyo         

 Hela..Tuvalet

Hacıbaba..Leylek                

 Kısmır…Cimri

Asbap…Giysi                        

Bıldır…Geçen yıl

Boydak….Yalnız                   

Carı…Çabuk

Dulda….Kuytu yer                

Ellam…Herhalde

Fişgene..Salyangoz              

İşlik…Gömlek

Kerme..Tezek                       

Kırı..Eşek yavrusu

Lavgar…Boşa konuşan        

 Mat…..Salça

Mısırga…Hindi                       

Müzevirci..Laf taşıyan

Ödlek..Korkak                        

Şaplak…Tokat

Şalak..Olmamış kavun          

 Yağlık…Mendil

Yamtirik…...Eğri büğrü          

Zobu …..İri yarı adam

Gidişmek…Kaşınmak             

Şifemek…Gaz vermek

Habi sös lan/Ha bir sus lan

Sıdalanmak/ Tasalanmayla karışık nazlanmak

 

 

Bazı deyimler ise şöyle:

Allı evlenmiş,Güllü gelin olmuş…… (İş işten geçmiş)..

İşe dıkmak……İşe sokmak    Yanı Karadan gelesi/ Çıban çıkası

Eşşek gitti sıpa geldi……… (Haybeye gitti geldi)

Gadasını aldığım……………….(Derdini aldığım)

At yıkılır adam ölür…………….(Başa gelen çekilir)

Daşmış Davutoğlu musun?………(Davut oğulları kadar zengin misin?)

Türkü çığırmak

Öllüğün körü

Demez komaz ol.

Carı  gel

Yağmazsan da gürle

Eşşek  kadar  adam

Kafa kafa değil, Hacı Osman’ın otluğu.

Ocağı  yanasıca.

Yanıkaradan gelesi.

Gözlerin berelsin.

Erişmeyesice

Adı kara yerden gelesice.

Ağır otur batman kalk.

Beşlik simit gibi kırışma.

 

Not: Bu yazımda katkılarını gördüğüm Sayın; Saliha ve Muazzez Toprak hanımefendilere çok teşekkür ederim.


10.06.2014 00:00:00

Doç.Dr.İbrahim Baykan

Aksaraylı Terimleri Sözlüğü

Aksaraylı Terimleri Sözlüğü