Hastalıklara "bir nefeste" teşhis

Aksaray Üniversitesi (ASÜ) Öğretim Üyesi Doç. Dr. İsmail Bayraklı tarafından, TÜBİTAK destekli proje kapsamında, insan nefesindeki molekülleri analiz edebilen ve böylece bazı hastalıklara erken teşhis koyabilen cihaz tasarlandı. 

Lazer temelli sensörlerle nefesteki molekülleri teşhis edebilen cihaz sayesinde, epilepsi, kronik böbrek hastalığı, helikobakter pilori enfeksiyonu ve uyku apnesi gibi hastalıkların erken teşhisi yapılabilecek. 

ASÜ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Bayraklı,  2003-2009 yıllarında Almanya´da lazer sensörleri üzerine yaptığı çalışmasını Türkiye´de de devam ettirdi. 

Yaklaşık 4 yıldır sürdürdüğü çalışma için TÜBİTAK ve Bilimsel Araştırma Projesi (BAP) Koordinatörlüğünden yaklaşık 1 milyon lira hibe alan Bayraklı, proje kapsamında elde ettiği sonuçların yer aldığı 10 farklı makalesini "Journal of Biomedical Optics" gibi dünyaca ünlü bilimsel dergilerde yayınlatmayı başardı. 

Bayraklı, kısa süre önce geliştirdiği cihazın patent başvurusunu da yaptı. 

Doç. Dr. Bayraklı, yaptığı açıklamada, laboratuvarda optoelektronik tabanlı biyomedikal sensörlerin geliştirilmesiyle ilgili çalışmalar yürüttüklerini söyledi. 

Proje kapsamında yapılan çalışmalarda eser miktardaki gazların sensör yardımıyla analizlerinin yapılabildiğini belirten Bayraklı, "Bunu, nefes havasında bulunan moleküllerin analizi yoluyla hastalıkların teşhisi ve tedavi süreçlerinin takibinde kullanabiliyoruz. Şu ana kadar epilepsi, kronik böbrek hastalığı, helikobakter pilori enfeksiyonu, uyku apnesi hastalıkları üzerinde çalışmalar yaptık. Amonyak, karbondioksit gibi farklı moleküller inceledik. Yaptığımız çalışmalarda amonyak molekülü ile kronik böbrek hastalığı arasında ciddi korelasyon olduğunu gösterdik." diye konuştu. 

- "Nörolojik hastalıklar ve kanser üzerine çalışmalar gerçekleştireceğiz"

Bayraklı, nefes analizi yapmadan önce hastalar üzerinde incelemeler yaptıklarını ifade ederek, şöyle konuştu: 

"Bu kapsamda 100 kronik böbrek hastasını nefes çalışmamıza aldık. Doktorun yaptığı standart tetkiklerle bizim bulduğumuz sonuçları karşılaştırdık. Hastanelerde rutin yöntemlerle elde edilen sonuçlarla bizim elde ettiğimiz sonuçlar arasında önemli bir ilişki bulduk. Helikobakter pilori hastalığı üzerindeki çalışmamızda 30 hastayı çalışmamıza dahil ettik. Doktorların biyopsi yaparak enfeksiyonun olduğunu tespit ettiği hastaları ele aldık. Enfeksiyon taşıyan hastalarda sağlıklı kişilere göre nefeslerindeki amonyak molekülü miktarının arttığını tespit ettik. Diğer çalışmamızda ise epilepsi hastalarının, nefeslerindeki amonyak seviyelerini araştırdık. Bunda da kandaki değerler ile nefesteki değerler arasında ilişki bulduk. İleriki seviyelerde ise nörolojik hastalıklar ve kanser üzerine detaylı çalışmalar gerçekleştireceğiz." 

- "Ülke ekonomisine katkı yapmayı istiyoruz"

Patent başvurusu yapılan projenin gelecekte tıp dünyasına büyük avantaj sağlayacağına inandığını vurgulayan Bayraklı, şöyle devam etti: 

"Hastalığın teşhisi için kan, röntgen, tomografi gibi farklı tahliller isteniyor. Tahlil ve tetkikler yapıldıktan sonra, sonuçlar doktora gösterilip hastalığın teşhisi veya hangi aşamada olduğu tespit ediliyor. Bunlar zaman alan, zahmetli veya hastaya acı verebilen yöntemler. Geliştirmeye devam ettiğimiz cihaz, tüm geleneksel yöntemlere alternatif olacak. Yani doktora gittiğimiz zaman, herhangi bir merkezi laboratuvara göndermeden nefesini analiz ederek hastalıkların teşhisini koyabilecek veya hangi seviyede olduğunu anlayabilecek. Sonraki aşamada cihazın daha da geliştirilerek ticarileştirilmesi ve piyasaya sunulması hedefleniyor. Böylece ülke ekonomisine katkı yapmak istiyoruz."?